Kroniek voor Beesel, Belfeld en Swalmen

Bezit u een oude kaart waarop het gebied tussen Venlo en Roermond is aangegeven en wilt u daarvan een scan of een digitale detailopname maken voor mij, dan stel ik dit zeer op prijs. Ook voor andere opmerkingen en aanvullingen op deze kaartenverzameling kunt u contact met mij opnemen.

Loe Giesen, Reuver

3e E

Tabula Peutingeriana, anoniem

De Peutingerkaart (genoemd naar de verzamelaar Konrad Peutinger, die ze in 1508 verwierf) werd in de middeleeuwen (mogelijk 12e of 13e eeuw) gemaakt naar voorbeeld van een 3e eeuwse wegenkaart. Het is een langgerekte kaart van ongeveer 7 meter lang, gevouwen in delen. Rome, uiteraard het centrum van de wereld, ligt in het midden van de smalle reep.
Op dit fragment zien we bovenaan Rijn en Maas, met aan de westzijde van de Maas van links naar rechts Noviomagi (Nijmegen), Ceuclum (Cuyk), Blariaco (Blerick), Catualium (Heel), Feresne (Dilsen) en Atuaca (Tongeren). Aan de oostzijde van de Maas, feitelijk langs de linkeroever van de Rijn, zien we Arenatio, Burginatio en Colonia Traiana (Xanten). Pas op: de verhoudingen op deze kaart zijn zeer bedrieglijk en leiden snel tot allerlei misverstanden.
Voor het Maas- en Swalmdal, hoewel reeds bewoond, is het te vroeg op deze kaart. Ach, met een beetje geluk had ook de Prinsendijk, de oude Romeinse heerbaan van Xanten naar Heerlen, op deze kaart gestaan. Maar helaas...

14e E

Ebstorfer Weltkarte, onbekend

Bij de eerste kaarten zien we zeer bijzondere creaties, zoals de zogenaamde Ebstorfer Weltkarte. De wereldkaart werd vermoedelijk vervaardigd in de 13e eeuw (mogelijk rond 1300), heeft een doorsnee van ruim 3,5 meter en beslaat liefst 13 vierkante meter. De kaart, met Jerusalem als centrum, werd in 1830 gevonden in het benediktijnerklooster van Ebstorf (D). Het origineel ging helaas bij een luchtaanval in 1943 verloren.

Voor Europa moeten we linksonder zijn. Aan de onderkant van dit fragment zien we Schotland, Engeland en Brittanië. Op de driehoek daarboven vermoedelijk Utrecht, Tongeren, Vlaanderen met Antwerpen en Brabant met Leuven.
Keulen wordt afgebeeld met een kruisteken naar beneden, rechts daarvan groot weergegeven de hete bronnen van Aken. Op de 'eilandjes' iets naar rechtsonder zijn Gent en Luik ingetekend.

We zien 't: voor het Maas- en Swalmdal is hier geen plaats. De kaart is hier dan ook vooral opgenomen om een idee te geven van het wereldbeeld rond 1300.

1482

Tercia Europe tabula continet Gallia, Johannes Schnitzer

Lienhart Holle in Ulm (D) brengt in 1482 een serie kaarten op de markt die nu bekend staat als de derde uitgave van Cosmographia van Claudius Ptolemeus. Na edities uit Bologna (1477) en Rome (1478) is het de eerste editie gemaakt ten noorden van de Alpen. De houtsnedes werden vervaardigd door Johannes Schnitzer en gebundeld tot een atlas. Op de folio's 81 en 82 vinden we een kaart van voornamelijk het huidige Frankrijk, met rechtsboven dit detail.

Boven, langs de kust van Nederland, staat Hollant, daaronder Trajectum (Utrecht). Linksonder daarvan stroomt de Maas (Mosa fl.) met op de linkeroever Maastricht (Trecht). Om verder op het Maas- en Swalmdal in te zoomen, heeft bij deze kaart geen nut: verdere details ontbreken. We zullen gewoon nog enkele tientallen jaren moeten wachten op kaarten met wat meer detail...

1493

Die Schedelsche Weltchronik, Hieronymus Munzer

Pas rond 1500 vinden we opnieuw kaarten waarop onze omgeving staat aangegeven met enig detail. Nou ja, detail. We zien in ieder geval de Maas (Masa fluvius) en een aanduiding van Gelria, het hertogdom waartoe onze omgeving dan behoort.

Deze kaart komt uit een kroniek, gepubliceerd door Hartman Schedel. De Neurenbergse doctor Hieronymus Munzer, die de kaart samen met graveur Michael Wolgemut maakte, baseerde zich op een verloren geraakte kaart van Nikolaus Krebz von Kues (beter bekend onder de naam Cusanus) van enkele jaren eerder.

1501

Romweg, Erhard Etzlaub

Al iets meer detail krijgen we op deze wegenkaart van de Neurenbergse kaartenmaker Erhard Etzlaub (ca. 1455-1532). Tussen de regio's Geldere (tevens stad), Cleve (idem) en Bravand zien we de steden Venloe en Remund. Dat is al heel wat, als je bedenkt dat deze kaart een groot gedeelte van Europa laat zien.

En o ja, het noorden ligt bij deze kaart onderaan. Handig om te weten bij het zoeken.

1513

Tabula Moderna Germanie, Johann Schott

Johann Schott uit Strassburg maakte in 1513 een houtgravure gebaseerd op het werk van Ptolomeus. Het kaartje laat het gebied zien tussen Denemarken in het noorden en de Alpen in het zuiden. De kaart werd opgenomen in de atlas van Martin Waldseemüller genaamd GEOGRAPHIE OPUS NOVISSIMA TRADUCTIONE E GRECORUM ARCHETYPIS. Een tweede druk van dezelfde gravure verscheen in 1520.

Op dit detail zien we centraal de steden Cleve, Geldria, Venloe en Remund.

1535

Tab. Mo. Germa., Lorenz Fries

Lorenz Fries, eveneens uit Strasbourg, tekende in 1535 zijn eigen versie van Ptolomeus. Cleve en Gelder zijn ingetekend, Venlo en Roermond ditmaal niet.

1536

Gewestkaart van Brabant, Jacob van Deventer

Jacob van Deventer (ca. 1502-1575) is de eerste die echt wat licht in de duisternis laat schijnen. De kaartenmaker laat helemaal rechts op deze kaart van Brabant ook het Maas- en Swalmdal nog net zien, dat deel uitmaakt van Gelre (Geldriae Pars).Voor het eerst zien we enkele dorpen tussen Venlo en Ruermonde Van Deventer tekent Teegelen, Beselen, Zuamme en Asselt. De grenzen tussen bijvoorbeeld het Land van Kessel en het graafschap Horn worden aangegeven, de grens tussen Gelre en Gulik ontbreekt echter.Wegen en beken zien we evenmin.

Op basis van detailonderzoek is inmiddels duidelijk dat van sommige plaatsen, waaronder Roermond, een redelijk getrouw beeld wordt gegeven, hoe minuscuul de afbeeldingen ook zijn. In hoeverre dat ook geldt voor de dorpen, is nooit onderzocht. Zal Meyel bijvoorbeeld rond 1536 inderdaad geen torenspits hebben gehad? Zou Van Deventer bij Kessel niet het vrijwel naast de kerk gelegen kasteel ingetekend hebben? Bij de dorpen langs de Maas tekent hij de kerktoren steevast aan de linkerkant van het kerkgebouw, wat niet zo vreemd is als we bedenken dat het koor van vrijwel iedere kerk traditioneel naar het oosten (de opkomende zon) gericht was. Bij Asselt ligt de kerk bij Van Deventer tamelijk links in de bebouwing, terwijl deze, kijkend vanuit het zuiden, juist helemaal rechts ligt. Wat mij betreft is het duidelijk: ik hecht niet al te veel waarde aan het waarheidsgehalte van deze dorpsgezichten. Maar dat neemt niet weg dat het leuk is om te zien hoe onze omgeving in de eerste helft van de 16e eeuw op de kaart werd gezet.

1542

Brabantia V Rheni Et X Nova Tabula, Sebastian Munster

1543

Gewestkaart van Gelre, Jacob van Deventer

In 1536 tekende Jacob van Deventer al een gewestkaart van Brabant, enkele jaren later ook van Gelre. Het gebied tussen Venlo en Roermond komt op beide kaarten voor.
Op deze kaart tussen de steden Venlo en Ruermond de dorpen Tegelen, Beselen, Suamme, Asselt en Niel. Op de grens van Gelre en Gulik is mooi het Brachter-, Brüggener- en Elmpterwald aangegeven, met daarachter de dorpen Kaldekercken, Bracht en Elmpt.

De detaillering van deze kaart verschilt niet zoveel ten opzichte van de Brabantse Gewestkaart. Van Deventer heeft weliswaar enkele bossen toegevoegd, maar bijvoorbeeld de beken die tussen Venlo en Roermond uitmonden in de Maas ontbreken geheel. Ook landgrenzen en wegen zijn afwezig. De kartograaf, die deze kaart maakte in opdracht van Karel V als hertog van Brabant, gaf zelf aan dat hij niet vrij door het vijandige Gelre kon reizen. Het is dan ook zeer de vraag of hij het Maas- en Swalmdal ooit bezocht.

1544

"Die dritte Tafel des Rheinstroms innhaltend das Nider Teutschlandt", Sebastian Münster

In 1544 publiceert Sebastian Münster in Basel een kaart van de onderloop van de Rijn, ongeveer van Bonn en Keulen in het zuiden tot Amsterdam en Dordrecht in het noorden. Münster neemt de kaart op in zijn werk Cosmographia, waarvan ook nog latere drukken verschijnen.

Op dit fragment zien we o.a. Venlo en Roermonde, met daartussen de Maese fl.

1548

Germania Nova Tabula MDXXXXII, Giacomo Gastaldi

In 1548 tekent Giacomo Gastaldi uit Venetië een kaart van het gebied van België tot Polen. Hier kijken we naar een detail waarop o.a. Venre (Venlo) en Rurerava (Roermond) langs de Mosae staan afgebeeld.

1550

zonder titel, anoniem

Deze anonieme en ongedateerde kaart zonder titel van o.a. het graafschap Horn uit het midden van de 16e eeuw wordt wel toegeschreven aan Jacob van Deventer. Rechtsboven zien we een van de oudste figuratieve weergaven van Asselt. Op dit detail zien we rechtsonder ook de ommuurde stad Roermond.

Plaats de muis boven de afbeelding om verder in te zoomen op Asselt.

1550

Germania VI Nova Tabula, Heinrich Petri

Een houtsnede uit ongeveer 1550, uitgegeven door Heinrich Petri in Basel naar een eerdere kaart van Claudius Ptolomaeus.
De kaart lijkt wel wat op die van Etzlaub, maar we zien hier duidelijk minder detail.

Ons gebied maakt deel uit van het hertogdom Geldria, met als belangrijkste stad Vendle. Dat zal Roermond niet graag gezien hebben... Beide steden waren in deze jaren druk verwikkeld in juridische gevechten rond het stapelrecht (belangrijk bij vooral de Maashandel), dat in 1579 na een lange strijd ook werd gegund aan Roermond.

1556

Gelriae, Cliviae, Iuliae, nec non aliarum regionum adiacentium nova descriptio, Michaelis Tramezini

Mooie kaart met een groot gedeelte van het Nederlandse deel van het stroomgebied van de Maas van deze Italiaanse kartograaf, waarop tussen Ventloa en Ruremunda ook Tegelen, Beselen, Suamme, Asselt en Niel staan aangegeven. Jacobus Bossius nam het graveerwerk voor zijn rekening.

Met betrekkelijk veel oog voor detail heeft de kaartenmaker de heuvels van het Brachterwald en de bossen van Elmpterwald ingetekend. Daarbij heeft hij zich kennelijk laten inspireren door Jacob van Deventer. Als hij de heuvels en bossen ten noorden van Bracht wat kleiner had gelaten, was er ook nog plaats geweest voor Belfeld.

Prent deze prent nog even in het geheugen, want in 1563 komen we deze nog eens tegen.

1561

Tavola Nuova de Germania, Vincenzo Valgrisi

Detail van een kaart met daarop een gebied van de kust van Vlaanderen tot aan de Baltische Zee in het noorden en Zwitserland tot Hongarije in het zuiden. De kaart werd uitgegeven in Venetië naar voorbeeld van een 2e-eeuwse kaart van Ptolemeus.

Met wat fantasie zijn de Hollandse en Zeeuwse eilanden te herkennen. Tussen Brabantia en Gheldria stroomt de Maas (Mosa fluvius) met daarlangs onder andere Venlo en Maastricht (Traietto).

De kaarten uit de 16e eeuw baseren zich nog af en toe op veel oudere kaarten. Van de informatie moet je het niet hebben bij dit soort kaartjes, maar ze verdienen toch gewoon hun plaats in een verzameling van oude kaarten.

1561

Flandria, Brabantia, Et Holanda Nuova, Girolamo Ruscelli

Girolamo Ruscelli uit Venetië maakt in 1561 deze kaart waarop Venlo en Remonda staan afgebeeld, beide in het hertogdom Gheldria.

1562

Accipe Candide lector absolutissimam Septentrionalium Suetiae Gotiae, Norvegiae, Prussiae, Pomeraniae, Ducatus Megapolensis, Frisiae, Geldriae, Altae Marchiae, Lusatiae, adiacentiumque regionum descriptionem . . . Anno M.D. LXII, Giovanni Francesco Camocio

Camocia uit Venetië tekent in 1562 deze kaart van een gedeelte van Noord-Europa.

Op dit detail zien we in onze omgeving o.a. Remum (een leesfout of verschrijving van Remunt?), Venloe en Gennip.

1563

Gelriae, Cliviae, Iuliae, nec non aliarum regionum adiacentium nova descriptio, Paulo Forlani

Mooie kaart met een groot gedeelte van het Nederlandse deel van het stroomgebied van de Maas van deze Italiaanse kartograaf, waarop tussen Ventloa en Ruremunda ook Tegelen, Beselen, Suamme, Asselt en Niel staan aangegeven.

Met betrekkelijk veel oog voor detail heeft de landmeter uit Verona de heuvels van het Brachterwald en de bossen van Elmpterwald ingetekend. Daarbij heeft hij zich kennelijk laten inspireren door Jacob van Deventer. Als hij de heuvels en bossen ten noorden van Bracht wat kleiner had gelaten, was er ook nog plaats geweest voor Belfeld.

Komt deze gravure bekend voor? Dat klopt, want in 1556 zagen we een afdruk tegen die hier wel érg op lijkt.

1567

Particuliere et geographique description du duché de Brabant, Guillaume Silvius

Willem Silvius, koninklijk drukker te Antwerpen, publiceert in 1567 deze kaart van Brabant. Op het passepartout staat in potlood de naam van de Italiaanse kartograaf Lodovico Guiccardini.

Van noord naar zuid zien we Venlo, Teegelen, Beselen, Swamme en Ruremondt.

1567

Brabantiae Belgarum provinciae, recens exactaque descriptio, Bolognino Zaltieri

Zaltieri publiceert deze gravure van graveur Hieronymus Olgiatus in 1567 in Venetië. Het is een van de zovele kaarten die werden gemaakt van het machtige hertogdom Brabant.

We zien tussen Ventloa en Ruremunda de plaatsen Tegelen, Beselen, Zuamme en Asselt.

1570

Gelriae, Cliviae, Finitimorumque locorum verissima, Abraham Ortelius

De Vlaming Abraham Ortelius (1527-1598) tekende rond 1570 deze kaart, die na zijn dood in 1612 nog eens opnieuw werd uitgegeven.
De kaart, met zoals zo vaak het oosten boven, toont in dit detail tussen Venloo en Ruremonde de dorpen Regelen (Tegelen), Belfelt, Beselen, Swalme, Arseld (Asselt) en Niel. Ook Holtmule, de Aldeborg, en Hellenray zijn ingetekend.
Goed is te zien hoe het graafschap Gulik bij Tegelen als een wig tot aan de Maas reikt, waar Steyl een strategisch gelegen havenplaats vormt. Belfeld is de meest noordelijke plaats in het Roermondse kwartier, waar Roermond de stapelrechten bezit. Belfeld heeft dan reeds een losplaats oftewel 'hamar'.

1573

Descriptio eius terrae, quae est inter Mosam et Rhenum, in qua sunt ducatus Lymburgensis et Iuliae, archiepiscopatusque Coloniensis, Christiaan Sgrooten

In 1573 maakt Christiaan Sgroten een hele serie van liefst 36 manuscriptkaarten die tegenwoordig bekend zijn onder de naam Atlas Bruxellensis. Hier een fragment van deelkaart 18.

Tussen Veenlo en Ruremondt figureren Tegelen, Holtmulen, Belfelt, Beselen, Asselt, Swalme, Hellenraij en Niel. Tussen Swalmen en Asselt (dat abusievelijk bij de monding van de Swalm is geplaatst) zien we een gebouw dat we mogelijk kunnen identificeren als de kasteelruïne van de Naborch. Duidelijk zichtbaar ook het hoogterras van de Maas, door sGrooten weergegeven als een heuvelrug. Daarachter de Gulikse dorpen Kaldekyrche, Bracht, Born, Brughe en Elmpt, waarmee de inwoners van het Maas- en Swalmdal in het midden van de 16e eeuw vrijwel voortdurend geschillen hebben over het gebruik van de woeste gronden.

Op kaart 13 (Nobilissimus Brabantiae ducatus, qui Mosa et Schaldi fluminibus orbiculariter fere circumscribitur et includitur) figureert het Maas- en Swalmdal ook nog nét, maar met aanzienlijk minder detail.

1573

Germaniae Inferioris Ominium Accuratissima Delineatio, Franciscus van Hogenberg

Frans (van) Hogenberg en zijn compagnon Georg Braun tekenden vele kaarten, waaronder deze kaart met een gedeelte van het huidige Duitsland.

Op dit detail opnieuw het gebied tussen Venlo en Ruermund. Daartussen zijn slechts de Maas en de grens met Gulik aangeven, dat ter hoogte van Tegelen en Steyl reikt tot aan de Maas.

1574

Brabantiae, Germaniae inferioris nobilissimae provinciae descriptio, Abraham Ortelius

Abraham Ortelius maakte deze kaart naar een eerdere kaart door Jacob van Deventer, verschenen in 1536 en 1558. In de cartouche rechtsboven lezen we: Jacobo a Daventria auc.

Op de bovenrand van deze kaart zien we tussen Venlo en Roermonde o.a. Beselen, Zwamme en Asselt.

1575

Belgii inferioris descriptio emendata cum circumiacentium regionum confinijs, anoniem

Deze kaart uit de collectie van de Universiteit van Amsterdam wordt gedateerd rond 1575. Op de kaart staat helaas nergens een naam van graveur of uitgever. Een kaart met dezelfde titel, vervaardigd door Gerard Mercator en Judocus Hondius, zien we in 1630. De manier waarop de hoofdletter W wordt geschreven, doet denken aan Abraham Ortelius (zie 1598).

De kaart toont een groot gedeelte van de Nederlanden. Het inkleuren is tamelijk onzorgvuldig gedaan, waardoor de Gulikse wig bij Tegelen onvoldoende benadrukt wordt. Tussen Venlo en Ruermondt wordt enkel Neer aangegeven.

In 1578 tekende Gerard de Jode in opdracht van Karel V deze kaart van Brabant, met op de onderrand nog net het gebied tussen Venlo en Ruermondt.
We zien van links naar rechts de dorpen Asselt, Zwamme, Beselen en Tiegelen.

In 1593 werd deze kaart opnieuw uitgegeven door Cornelis de Jode.

1579

Die Dritt Tafel des Rheinstroms inhaltend das Nider Teutschlandt, Sebastian Munster

Jaren na zijn overlijden verscheen in Basel een herdruk van Munster's Cosmographie, waaruit dit detail van Die Dritt Tafel des Rheinstroms inhaltend das Nider Teutschlandt.
Het westen ligt bij deze kaart naar boven, met Dordrecht rechtsboven en Keulen linksonder. Ongeveer in het midden van dit detail zien we Ruermont, Kessel en Vendle. Net als bij zijn kaart uit 1542 ontbreken helaas verdere details van het Maas- en Swalmdal.

1580

Gelriae, Cliviae finitimorumque licorum verissima descriptio, Christian  Sgrothen of Schrot(en)

Deze kaart maakt deel uit van een Madrileense kaartenatlas die tussen 1572 en 1590 werd gemaakt door Christiaan Sgrothen (1525-1604). Tussen Venloo en Ruremonde de dorpen Regelen (Tegelen). Belfelt, Beselen, Arsell (Asselt) en Swalme. Details: de kastelen Holtmule, de Aldeborg (Naborch) en Hellenray.

Deze kaart lijkt sterk op die van Abraham Ortelius.

1582

Description de Touts les Pays Bas, autrement appelles, la Germanie Inferieure, ou Basse Allemagne Par Messire Louis Guicciardin Gentil homme Florentin, Lodovico Guicciardini

In 1582 verschijnt in Antwerpen een lijvig boekwerk over de Nederlanden, geïllustreerd met tal van landkaartjes en stadsplattegronden. Achter bladzijde 242 vinden we een kaartje getiteld Gelria et Zutfani, waarvan hier een detail. We zien o.a. Belfelt, Beesselen, Swalme, de Aldeborg en Arsell.

Achter pagina 78 in ditzelfde werk overigens een kaartje van Brabant, waarop Venlo en Roermonde weliswaar staan aangegeven, maar waarop tussenliggende plaatsen ontbreken.

1585

Brabantia, Gulick et Cleve, Gerard Mercator

Kaart van Brabant, Gulik en Kleef, met op dit detail tussen Venlo en Roermond de dorpen Regelen (ja ja, gespiekt bij de kaart van Abraham Ortelius uit 1570), Belfelt, Besselen, Swalme en Asselt.
De Aelsbeek bij Tegelen en de Swalm staan ingetekend, maar verdere details ontbreken. Langs de Maas lezen we Maese fluvius.

Door het gebruik van kleuren is de staatkundige lappendeken uit die jaren weer aardig in beeld gebracht. Het Maas- en Swalmdal is op het eind van de 16e eeuw in rep en roer en het aantal akten dat bewaard is uit deze periode is aanzienlijk minder dan in de voorgaande en volgende jaren. Wellicht is het zelfs moeilijk geweest om de schepenbanken op het platteland volledig te bemannen.

Nog geen 8 bij 11 cm meet dit miniatuurkaartje van de Nederlanden. Het detail waarnaar u kijkt, is slechts enkele vierkante centimers groot. Voor Venlo, Roermode (het weglatingsstreepje boven de o is Ortelius vergeten) en de Mase (fluvius) was ruimte, maar daar blijft het ook bij.

1592

Descriptio Germaniae Inferioris, Abraham Ortelius

Deze kaart toont vrijwel de gehele Nederlanden. Dit kleurige detail laat het stukje tussen Venlo en Rurmond zien. Om ruimte te sparen werden letters als een n wel eens weggelaten en vervangen door een weglatingsteken boven de voorgaande letter. Kijk ook maar eens bij Montfort.

In 1593 gaf Cornelis de Jode opnieuw een atlas uit met o.a. deze kaart die in 1578 werd getekend door Gerard de Jode. Op de onderrand van deze kaart van Brabant nog net het gebied tussen Venlo en Ruermondt.
We zien van links naar rechts de dorpen Asselt, Zwamme, Beselen en Tiegelen.

1596

Brabantiae Belgarum provinciae recens exactaque descriptio, Henricus Nagel

Bij Johan Bussemecher in Keulen verschijnt in 1594 of '96 deze kaart van Brabant, gemaakt door Henricus Nagel. De titel lijkt geïnspireerd door de kaart van Gerard de Jode van enkele jaren eerder. Helaas bevat de versie van Nagel net iets minder detail aan de oostzijde van de Maas, waardoor op dit stukje alleen Venlo en een naamloos Roermond worden weergegeven.

<1598

zonder titel, Theodorus de Bry

Theodorus de Bry (1528-1598) uit Luik begon zijn carrière als goudsmid. In Antwerpen ontwikkelde hij zich tot illustrator, maar in 1585 vluchtten de calvinistische De Bry's naar Staatsburg, waar hij ook kopergravures ging maken. Later werkte hij ook in Londen. Hij overleed in 1598 in Frankfurt am Main (D).

Deze niet-gedateerde kaart bestrijkt een groot gebied van de Zuidelijke Nederlanden, vanaf de Noordzee tot aan de Maas. Op dit fragment zien we tussen Venlo en Ruermundt slechts Tegelen, Bruggen en Dalenbroich aangegeven.
In de linkerbovenhoek noemt De Bry met name Antwerpen. Mogelijk is dit een aanwijzing dat hij de kaart daar vervaardigde, wat kan wijzen op een vervaardiging in het laatste kwart van de 16e eeuw.

1598

Geldria, Zacharias Heyns

Detail van een eenvoudig kaartje van Gelre. Ook op dit kaartje (een houtsnede) weer de Peel en het Ven ten noorden van Venlo duidelijk herkenbaar. Het is een van de tientallen kaartjes die Zacharias Heyns (1566-voor 1638) opnam in zijn werk genaamd Le miroir du monde, ou epitome du theatre d'Abraham Ortelius. Heyns gaf dit werk uit na het overlijden van zijn vader Peter Heyns (1537-1598), die bevriend was met Ortelius.
Tussen Veenloo en Ruremonde staan geen dorpen ingetekend aan de rechteroever van de Maas.

Het inkleuren van de terratoria is kennelijk gebeurd door iemand zonder veel staatkundige kennis van zaken, want anders was de wig van het graafschap Gulik bij Tegelen natuurlijk beter zichtbaar geweest.

1599

Horna, Zacharias Heyns

Heyns maakte ook nog enkele minder bekende kaartjes, waarop voor onze omgeving meer details zichtbaar zijn. Een zeldzame druk van het boek Den Nederlandtschen Landspiegel (voor het eerst uitgegeven in 1599) uit 1615 wordt bewaard in Parijs.
Op dit detail met het graafschap Horn als onderwerp zien we o.a. Beselen, Aldeborge, Aselt, Swalme en Hellenraij.

Eveneens uit deze uitgave een kaartje getiteld Cuykia, Kesselia et Pelia: het land van Cuyk, Kessel en de Peel. Beweeg de muis over de afbeelding om een detail te zien met daarop o.a. Belfelt.

Meent u auteurs- of eigendomsrechten te kunnen laten gelden op een of meerdere van de hier getoonde kaarten, dan verzoek ik u contact op te nemen met mij.

Do you own old maps on which the Venlo-Roermond area is indicated? I would greatly appreciate it if you would be so kind as to send me a scan or digital photograph of a detail, which I then can add to this collection.
If there are any maps on this webpage which you think you can claim exclusive rights of, please notify me.

Bezoek ook:

Toponiemen in Beesel, Belfeld en Swalmen

Maas- en Swalmdal in beeld

Kroniek voor Beesel, Belfeld en Swalmen

Rondleiding langs genealogische bronnen in het Maas- en Swalmdal

Laatst bijgewerkt op 8 november 2016

Met dank aan:

Frank van Dijk: kaarten Giovanni Francesca Camocio (1562), Gerard de Jode (1578), Zacharias Heyns (1598)