Landmeter Smabers (1774) tekende op kaart 13 het verckensgatt aan het eind van de Butsen steegh. Vermoedelijk in de Franse Tijd werd hier een huis gebouwd; dit staat voor het eerst aangegeven op de kaart van Tranchot en Von Müffling. De woning werd mogelijk gebouwd door Peter Geerlings en Sophia Clumpkens. Dankzij de kadastrale gegevens van 1843 weten we dat dit huis bij het Verkensgadt (sectie B 483) toen eigendom was van dagloner Jan Geerlings. Generaties lang bleef het huis eigendom van deze familie.
Naast de woning, een eenvoudige langgevelboerderij zoals er zoveel waren, stond lange tijd een notenboom. Deze werd tijdens de Eerste Wereldoorlog geconfisceerd om er geweerkolven van te maken. In 1934 werd het huis verlaten en uiteindelijk gesloopt. Ernaast werd een nieuwe woning gebouwd.

Op het kadastraal minuutplan van 1843 (sectie C1) staat de Vehestraat aangegeven als naam voor de KROPPESTRAAT.

De Veltenbeck wordt voor het eerst vermeld in 1395. In 1625 kochten Nelis van Beeck en zijn vrouw Mercken Wolffs behalve een huis aan de Markt te Roermond in dezelfde koop ook nog een stuk land aan de Veltebeeck of Veltenbeeckh gelegen. In 1628 wordt de familie Aen de Beeck nogmaals vermeld als eigenaren van land aan de Feltenbeeck, waar het voetpat naar Hillenraet loopt. In 1631 droegen de schepenen van Swalmen en Asselt de Veltebeek over aan Arnold Dederick Schenck van Nydeggen, voor de weldaden die zij van diens voorouders ontvangen hadden. Zijn bezittingen daar waren echter niet onomstreden. Tijdens het voogdgeding van 1670 moest de Heer van Swalmen zijn onderdanen er op wijzen dat de Veltebeeck van hem was. Hij verzocht de inwoners dan ook om niet dichterbij te komen en zich terug te trekken uit het gedeelte dat zij reeds onterecht hadden ingenomen.

Op kaart 15 van landmeter Smabers (1774) staat de Velte beeck aangegeven met een weggetje tussen HILLENRAEDERLAAN en GEVAREN.

In 1881 nam de koopman Hubert Tobben, zoon van burgemeester Lambert Tobben, een flink bedrag op van een hoofdingenieur van de Marine. Een jaar later verkocht hij een huis in het dorp. Kennelijk gebruikte de ondernemende jongeling dit geld voor de bouw van een molen, want weer een jaar later wordt hij vermeld als winkelier en molenaar. De molen werd aangedreven door "eene verticale locomobile van 6 paardenkrachten, welke tevens dient tot beweegkracht van eene aan dien molen verbondene houtzagerij", aldus de Maas- en Roerbode in maart 1884. Kennelijk vloog de burgemeesterszoon toch iets te hoog. Op 23 september 1884 vond de openbare verkoop plaats van een "goed beklante stoomgraanmolen met 2 koppels Duitsche steenen" te Swalmen op de Veltebeek gelegen (sectie C 1110) door de curator van het faillissement van Hubert Tobben te Swalmen. De molen werd voor fl. 3.300,- gekocht door Hubert Bongaerts te Roermond, een van zijn schuldeisers. Deze verkocht de molen op 27 april 1893 voor fl. 2.000,- (dus alweer met verlies!) aan Thomas Alers. Diens vader, de houtkoopman Willem Alers, wordt in 1886 al genoemd als pachter van de gebouwen.

Bij de kruising van GEVAREN en MEESTERSWEG lag in de 19e eeuw de kapelanie van Swalmen (sectie C 337, 338 en 678). Deze werd op 23 oktober 1890 te koop aangeboden door het R.K. parochiaal kerkbestuur. Volgens de OAT van 1843 was het gebouw toen eigendom van de Gemeente.

Op 28 juli 1891 verkocht J.W. van Dael huis, stal, schuur en erf alsmede een afzonderlijk herenhuis aan de Veltebeek langs de Rijksweg (sectie C 1034, 1035, 1040, 1039 en 1032).

Landmeter Smabers noteerde op de rand van kaart 11 aen de Velt poort oudts aen Schutten boom. Deze opmerking suggereert dat de benaming Schuttenboom de oudste is van de twee. De straat die nu VELDPOORT heet, heette bij Smabers nog Koeijstraet, een naam die in oostelijke richting ook nog geldt voor de aansluitende BOSSTRAAT. De huidige rijksweg werd pas aangelegd rond 1840. De Velt poort staat aangegeven op de kruising van Koeijstraet en de Moolenwech.

woning 11/196 = B 1059
Landmeter noteerde in 1774 Albert Custers als eigenaar van dit pand. Bertus was in 1765 getrouwd met Petronella Panzaert. Het echtpaar kreeg drie kinderen, waarvan twee meisjes al jong stierven, op slechts tien dagen van elkaar. Zoon Christiaan trouwde eerst in 1795 met Helena Wijnen. In 1810 hertrouwde hij met Gertrudis Douzen. In 1843 was het huis (B 1059) eigendom van Gerard Verstegen en Anna Margaretha Custers, dochter van Christiaan Custers en Helena Wijnen. Zij verkochten het huis op 7 december 1843 vanuit Maasniel.

woning 11/197
Op 28 juli 1723 verpandden Bernard Bloemaerts en Gertrudis Witjens hun huis op de Hoogstraat gelegen tussen Joannes Janssen en de weduwe Joannes Witjens. De weduwe Bernard Bloemers was in 1774 eigenaresse. Gertrudis Wittiens verkocht haar huis op de Hoogstraat gelegen tussen Albert Vusters en Hermanus Naus op 11 oktober 1774 aan Joannes Heuts en Mechtildis Slabbers. De nieuwe eigenaren verpandden het huis nog diezelfde dag.

woning 11/198
Hermanus Naus werd in 1774 genoteerd als eigenaar van dit huis.

woning 11/199
Landmeter Smabers noteerde in 1774 de weduwe van Joannes Peecx als eigenaresse van dit huis. Joannes Peecks was in 1755 getrouwd met Anna Dings uit Beesel. In 1771, drie jaar na het overlijden van haar man, hertrouwde zij met Ludovicus Heuts.
In 1843 was Andreas Peeters eigenaar van het huis sectie B 1053. Andries was gehuwd met Elisabeth Naus, dochter van Joachim Naus en Barbara Bloemers.

woning 11/200 = B 1054
Stoffer Naus was in 1774 eigenaar van dit huis. Christoffel was op dat moment gehuwd met Sophia Schrijnewerkers. Eerder trouwde hij met Anna Ceuven (1742) en Joanna van der Loo (1751). Het huis van de kinderen van Stoffer Naus ging op 1 februari 1781 in vlammen op. Kennelijk bleef de onbewoonbare woning vervolgens tientallen jaren leeg liggen. Op 14 februari 1815 schonk Jeanne Naus een afgebrand huis met moestuin aan Hubert Schrijnewerkers, in ruil voor levensonderhoud. Kuiper Hubert Schrijnewerkers was in 1843 eigenaar van het huis sectie B 1054.

woning 11/201 = B 1057 en 1058
Joannes Geraedts was in 1774 eigenaar van twee panden naast elkaar. In 1786 trouwde zijn zoon Theodorus (Derk) met Sophia Sanders (van het Gebrouwhuis). Bij de volkstelling van 1796 werd het echtpaar tot de Kroppestraat gerekend, een aanduiding die we ruim moeten opvatten.
In 1843 hadden de panden aan de Veldpoort twee eigenaren. B 1057 was eigendom van Frans Kessels en zijn vrouw Helena Geraedts, dochter van Theodorus Geraedts en Sophia Sanders. B 1058, kennelijk een afscheiding van de oorspronkelijke gebouwen, was in 1843 eigendom van Leonard Geraedts - eveneens een zoon van Theodorus Geraedts en Sophia Sanders - en zijn vrouw Anna Margaretha Hendrikx.

woning 11/204
Deze was in 1774 eigendom van de weduwe Hendrik Hawinkel.

woning 11/205
Jacob Crijns was in 1768 eigenaar van dit pand. Jacob was in 1768 getrouwd met Agnes Naus.

woning 11/206 = B 532
Op 3 maart 1750 verpandden Willem Heuts en Anna Heijnen hun huis en hof in het openbare straatje naast de erfgenamen van Hendrick Hawinckel (11/204). Liefst twaalf kinderen werden geboren van dit echtpaar, waarvan zeker de helft al jong overleed. Dochter Anna Maria Heuts trouwde in 1775 met Joannes Eckerath. De erfgenamen van Johan Ickenroth waren in 1843 eigenaren van het huis sectie B 532. De erfgenamen van Jan Lodewijk Ickenroth verkochten op 14 oktober 1861 een huis met schuur, stal en tuin (sectie B 532 en 536) openbaar. Nieuwe eigenaar werd Hendrik Heijnen, gehuwd met Elisabeth Ickenroth, een van de dochters van Jan Lodewijk.

woning 11/309 = B 518 en 519
Aan de zuidzijde van de VELDPOORT, op de hoek met het Neerstraatje en vlak bij de openbare put, woonde in 1774 Frans Hendrick Smeets. Hij was tweemaal gehuwd: in 1731 met Joanna Custers en na haar overlijden met Hendrina Hox. Zijn erfgenamen verkochten op 18 oktober 1780 een huis op de Nopperboomgaard gelegen tussen de erfgenamen Peter Peters (11/310) en de erfgenamen Hendrick Getsel (11/311) aan Gerard Cnoops. De verkoop werd echter enkele dagen ongedaan gemaakt, toen Dirck Clumpkens en Catharina Bremmers gebruik maakten van hun recht van naasting. In 1843 was de woning gedeeld door de weduwe Petronella Clumpkens, vroedvrouw (sectie B 518) en dagloner Willem Clumpkens (B 519). Petronella, een dochter van Theodorus Clumpkens, was in 1818 - ze was toen al 32 - getrouwd met de bijna twintig jaar oudere Jean van Keeken - weduwnaar van Cornelia Getzel - , met wie zij toch nog enkele kinderen had voordat deze in 1837 op 72-jarige leeftijd overleed. Willem, de medeeigenaar van het pand in 1843, was in 1815 getrouwd met Wendelina Beeck.

woning 11/310
Dit huis was in 1774 eigendom van Peter Peters.

woning 11/317
Vermoedelijk woonden hier op het eind van de 17e eeuw al Joannes Heuskens en zijn vrouw Petronella Wijnen. Hun dochter Sophia Heuskens trouwde vóór 1731 met Jacobus Pansaert uit Sint Truiden. Hij is de stamvader van de familie Pansters in Swalmen en omgeving. Hun zoon Joannes, die in 1756 trouwde met Anna Catharina Janssens, was in 1774 eigenaar.

Dit toponiem wordt enkel vermeld in een akte van 13 mei 1657. Syl Cluevers, laatbode van de Asselterhof verklaarde dat hij uit de kerk was gekomen om naar huis te gaan, toen de scholtis de laatbank hem bij zich had geroepen en hem had meegenomen naar de Maas in de bemd genaamd de Legge waar de verdronken persoon had gelegen, 'noch met de voeten in de Maese, waer bij stonden dry ruyters ende den soon van Jan Coenen met naeme Coen'. Syl kreeg hier van de scholtis opdracht om de dode samen met de ruiters op te nemen 'ende tot Assell op den verloeren kerkhoff begraeven'. Zo werd de dode 'met witsen om sijn lieff gebonden ende daer door twee stacken gestecken' naar het verloren kerkhof gedragen.

Vermoedelijk gaat het om een verloren gegaan gedeelte van het kerkhof. Daarbij moeten we weten dat de kerktoren van het kerkje van Asselt vroeger aan de andere kant lag, waar nu het koor is. De kerktoren verdween in de 16e eeuw in de golven van de Maas. Waarschijnlijk gebeurde hetzelfde met een lager gelegen gedeelte van het kerkhof.

Loe Giesen: Lijkschouwingen in Swalmen en Asselt (1657-1749). In: Maas- en Swalmdal 16 (1996).

Dit toponiem is vrij algemeen; we treffen het in de 19e eeuw aan in o.a. Haelen, Echt, Maasbracht en Thorn, maar ook in andere delen van België en Nederland. De benaming lijkt steeds te wijzen op een schamele opbrengst, een vruchteloze poging. Arme grond dus.
In 1887 verkocht Eugène graaf van Hoensbroek wonend te Türnich bij openbare verkoop afbraak-, schaarhout, bomen en reishout aan Boekesdries, de Erf, Verlorenkost en Sijperhof. Volgens een advertentie uit 1902 lag het land in de omgeving van de Asselterhof.

In 1735 verkochten de erfgenamen Geerlings uit Asselt land op de Visscherspaet gelegen. Mogelijk wordt de Vissersweg bedoeld.

Deze weg loopt tussen de Lichte Ohe en de Zware Ohe. Bij het begin van deze landweg werd bij een opvallende meander van de Swalm rond 1990 een picknickplaats ingericht, die vaak wordt gebruikt als startpunt van een wandeling. Landmeter Smabers noteerde de weg in 1774 als Visschers wech off paett. Op de Ferrariskaart uit dezelfde periode is mooi het veerpontje te zien dat aanlegde bij Maaswienerte, aan de Neerse zijde van de Maas.

Zie ook: Visserspad.

Vlakte der Kruiken was, na grootschalige sloopwerkzaamheden waarmee het oude karakter van de Swalmer dorpskern voorgoed verloren ging, in de tweede helft van de 20e eeuw de benaming die werd gegeven aan het braakliggend gebied. Eind 20e eeuw werden er vier pijpaarden beeldjes gevonden daterend uit de 15e eeuw.

Wiel Luys: Archeologische vondsten en opgravingen in Beesel - Reuver - Belfeld - Swalmen (1987-1991). In: Jaarboek Maas- en Swalmdal 12 (1992).

De oudste vermelding van het het Vlinckenbroeck is op het kadastraal minuutplan van 1843 (sectie D2). Het Vlinkenbroek ligt ruwweg tussen BOVEN BOUKOUL, ELMPTERBAAN, HOENDERBERG en BLANKWATER. Tegenwoordig is het een straatnaam tussen HOENDERBERG en BERGSTRAAT.

Langs de Limburgse rivieren lagen diverse volmolens. Zo hoorde bij de Wylrehof ten zuiden van Venlo in 1509 ook al een volmolen. In een volmolen werden geweven wollen stoffen 'gevold': de stof werd hierbij uren- of dagenlang gekneed met behulp van houten stampers die werden aangedreven door het waterrad. Om het vervilten te bevorderen werden vaak tevens aarde, urine of zeep toegevoegd.

Swalmen kende in 1380 al een molen, maar we weten niet zeker waarvoor deze werd gebruikt. Toen de stadsvolmolen in Roermond in 1549 werd verkocht, werd o.a. bepaald dat de molenaar geen hoger loon mocht vragen dan de molenaar in Swalmen. In het beleid van 1588 lezen we: "Am folgenden dage hebben scholtis unnd schepen beleydt gehalten und angegangen op den Folmullenwech ... ". En enkele regels verder: "In diesen vurss. Folmullen wech moet aen beiden enden als ahn inganck aen Heinrich aen der Beeck bentgen und uytgaende aen den broecksken moet der wech gemaeckt sein dat wederom daer dorch to faren und to fleutten ist".

In 1683 gaf het Hof van Gelder in Roermond toestemming voor de overdracht van een huis langs de Swalm bij de volmolen.

In 1652 verkocht de rechtsgeleerde Antoin Vorstermans zijn hof op die Ray gelegen aan kolonel Francois Bitot, gouverneur van Rormond, en Margaretha Muton, tevens eigenaren van de Tegelarij in Maasniel. In 1699 liet jonker Philip Bitot beslag leggen op de in Swalmen gelegen bezittingen van zijn zussen. Een jaar later verpandden de erfgenamen Pitot, te weten Frans Werner Weits, landschrijver van het ambt Bruggen en Daelen, als man en voogd van Anna Elisabeth de Bitot, en Johan Gerard van der Smitsen, licentiaat in de beide rechten en advokaat van de Souvereine Raad in Gelderland, als gevolmachtigde van Johan Noé de Bitot, gewezen kapitein ten dienste van Zijne Majesteit, Isabella Charlin de Bitot en hun afwezige zuster Louise de Bitot, hun landerijen en boomgaard onder Asselt recht tegenover de Tegelarij gelegen, een perceel dat in 1774 eigendom was van Matthis van Uffelt. In 1712 werden veel landerijen van de familie Vorstermans in Swalmen openbaar verkocht.
Deze verdwenen boerderij lag mogelijk ten noorden van de RAAYSTRAAT en ten westen van de RAAYER LUYCKWEG, want bij de percelen 5, 11 en 41 noteerde landmeter Smabers in 1774: Anthoin Vorsterman, nu Schaerbroeck.

In 1724 verpachtten burgemeester en schepenen van Swalmen de Vostermanscamp. Smabers (1774) gebruikt de naam Vorstermans Camp voor de percelen 55 en 56 op kaart 2. Beide percelen, dan eigendom van Dirck en Joannes Joosten ieder voor de helft, liggen aan de noordzijde van de RAAYSTRAAT en worden tegenwoordig aan de achterzijde begrensd door de bosjes van de Haak.

De benaming Vorstermanskamp nabij de Raai werd het laatst aangetroffen in 1871.

In 1588 lezen we: "Der twede foetpatt lut van den Foeskensbergh aff achter Beckerhouve op die oliehsmullen, van daer aff dorch den Hoefacker, uuyten Hofacker inn die straet to Middelhoven, und also neffens Jan Hergodtschalcks goudt, bij Gerken Goetzen goudt oever den Papenwegh recht op ghen eycksken."
In 1681 sloten Christoffel Schenck van Nydeggen en de kartuizers te Roermond een overeenkomst inzake de tot de Nieuwenhof te Swalmen behorende tienden uit het land genaamd Vuskensberg.
In een rentmeestersrekening uit het laatste kwart van de 18e eeuw is sprake van 'een elsenbroeck aen Voskens Bergh bij het gebroken slott', waarbij wordt verwezen naar kaart 6 van landmeter Smabers, te weten de percelen 117 en 118, 'in 1774 gekapt'.

Tegenwoordig wordt dit gebied doorsneden door de spoorlijn Roermond-Venlo en de autosnelweg A73. Vooruitlopend op de aanleg van deze weg werd archeologisch onderzoek gedaan. Hierbij werden restanten van een hoeve uit de periode 950-1225 aangetroffen die mogelijk mogen worden gezien als een soort voorloper van Genaenhof en Genoenhof. De benaming 'Voskensberg' verwijst ongetwijfeld naar de familie Vosken van Swalmen. Daarmee ligt een relatie tussen de middeleeuwse bodemvondsten en de Heren van Swalmen voor de hand.

Jacob Schotten: Een middeleeuwse nederzetting nabij de Nieuwenhof te Swalmen. In: Jaarboek Maas- en Swalmdal 22 (2002), blz. 90-103.
E. Vreenegoor en J. van Doesburg (red): Een middeleeuwse hoeve in Swalmen-Nieuwenhof. Archeologie in de A73-Zuid. Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Amersfoort, 2013.

In 1314 verkocht Willem van Cranendonck zijn allodium (vrij eigen goed) bestaande uit het hoge gerecht en de gruit van Swalmen aan graaf Reinald van Gelre. Dit goed werd in leen gehouden door Seger Vosken van Swalmen, maar deze had zijn bezittingen inmiddels aan de graaf verkocht. Ridder Sieger van Kessel, die kennelijk een zeer hoge leeftijd bereikte, verklaarde nog in 1378 dat hij aanwezig was geweest bij de verkoop van het hoge gericht te Swalmen, de klokkenslag en de rechtspraak "tuschen hals und buick" door zijn neef Sieger Vusken van Swalmen aan de hertog van Gelre. Ook Mechtelt von Beecke, vermoedelijk eigenaresse van de Beeckerhof en eveneens zeer oud, kon zich in 1378 herinneren hoe deze verkoop ongeveer was gebeurd. Sieger Vusken was op dat moment vruchtgebruiker ("tachter") van de heerlijkheid Swalmen en had op gegeven ogenblik de oorlog had verklaard aan de heer van Kuke (Cuyck), die o.a. heer van Herten was. "Om gebreecks wille" (kennelijk was Sieger in geldnood geraakt) had Sieger het "overste gericht end den klocken slaegh" van Swalmen en Assel, behoudens de rechten van de laten van Sieger en van de overige inwoners, toen verkocht aan de toenmalige graaf van Gelre.

Toen Margaretha van Heinsberg-Blankenberg in 1337 tot abdis van Thorn werd gekozen, was ridder 'Wernero dicto Vosken de Sualmis, milite' daarbij getuige. Ook toen Reynolt, hertog van Gelre, in 1344 de handvesten, privileges, vrijheden en rechten van de stad Roermond bevestigde, was ridder Werner Vosken van Swalmen daarbij aanwezig. Warnerus Voeskyn de Swalmen was in 1369 zelfs bemiddelaar ten behoeve van een verbond tussen koning Eduard van Engeland en hertog Eduard van Gelre. In 1372 werd Werner Voesgin van Swalmen door aartsbisschop Frederik van Keulen beleend met inkomsten uit o.a. de tol te Neuss. Werner Vosken zou op 17 januari 1380 zijn overleden. Een akte uit 1348 noemt overigens ook een Geraert Vusken van Swalmen en zijn vrouw Guede van Elmpt.

Seger van Swalmen, zoon van Werner Vusken van Swalmen, stond in februari 1363 Godart van Loon, heer van Heinsberg, de inlossing toe van enkele verkochte renten. In mei van datzelfde jaar werd Seger van Swalmen, nog knape, beleend met het goed Dilborn (bij Brüggen, D) met toebehoren. Zijn wapen staat afgebeeld in het Wapenboek van Gelre.

Soms werden landerijen genoemd naar hun eigenaren, maar soms ook naar de bestemming van de opbrengst van de landerijen. Dat is het geval bij de vroegen dienst in de Biesweerd gelegen en op kaart 7 als zodanig door landmeter Smabers ingetekend bij perceel 6. In 1741 gaf Smabers al de benaming den vroegen dienst aan een perceel (x) langs de verdwenen Hillenraderweg.

Zie ook: Donderdagse mis. In 1698 is sprake van een bemd op de Coebelt gelegen tussen de vrueghmisse baent en Willem Faessen gelegen, met de korte zijden grenzend aan de Swalm en het Weydeclooster te Venlo.

In de beschrijving van openbare wegen, voetpaden en waterlopen uit 1588 worden de Foulenbenden al genoemd. Tijdens het voogdgeding van 1687 werd opgemerkt dat de schapen niet verder mochten komen dan binnen de weide en niet 'int Voel nochte over de Sijpe'.

Op kaart 5 van landmeter Smabers (1774) staan de percelen 1 tot en met 20 bij de oude Maasarm aangegeven als Vuijle Bembden. De meeste gronden worden slechts licht belast, wat vaak wijst op matige kwaliteit van de grond. Aan de oostzijde loopt vanaf de scheijtlinie tusschen Maesniell ende Leeven ter eenre, ter andere Swalmen en Asselt, een Leijgraeff door het gemeene broeck tot Asselt tot aan het kerkje, waar het beekje uitkomt in de oude Maese. Ter hoogte van de Sijperhof wordt nog de Leijgraaf opgenomen die van Tegeleraij en Schaarbroek komt. In 1775 worden de Vuijle Bemden opnieuw genoemd, in 1811 als Vuyle Bemd.

Ook in de Oorspronkelijk Aanwijzende Tafel (OAT) behorend bij het kadastraal minuutplan van 1843 (onder sectie E) en op de Rivierenkaart van 1849 worden de Vuilbemden genoemd. In 1857 werd er een openbare verkoop gehouden van canadabomen, in 1872 van elsen hakhout.